เครื่องดนตรีสุดแปลกที่หลาย ๆ คนไม่คุ้นชื่อ แต่ก็มีหลายคนที่ชื่นชอบความแปลก และมีเสน่ห์ นั่นก็คือ ฮาร์พ หรือ ฮาร์ป เครื่องสายที่หน้าตาอาจจะดูแปลก ๆ สักเล็กน้อย ในสายตาคนไทย แต่ความจริงแล้วเครื่องดนตรีชนิดนี้ ได้เข้ามาในประเทศไทยตั้งแต่สมัยรัชการที่ 6 และปัจจุบันนี้ ก็เริ่มเป็นที่นิยมมากขึ้น โดยมีการตั้งศูนย์เครื่องดนตรี ประเภท ฮาร์ป ตำหนักประถมเป็นโรงเรียนแห่งแรกที่เปิดสอนเครื่องดนตรีชนิดนี้ ดังนั้นวันนี้เราจะพาทุกคนไปทำความรู้จักกับ ฮาร์ปเสน่ห์ของเครื่องดนตรีสุดคลาสสิก และประวัติที่ควรรู้
เสน่ห์ของเครื่องดนตรีสุดคลาสสิก และประวัติที่ควรรู้
1. ฮาร์ป หรือ พิณฝรั่ง
ถือว่าเป็นเครื่องดนตรีประเภทสายของทางฝั่งตะวันตกโดยใช้วิธีการดีดเพื่อให้เกิดเสียง ถือว่าเป็นเครื่องสาย อีกประเภทหนึ่ง มีทั้งหมด 47 สาย และที่เหยียบเพชรเพดดัล 7 ซึ่งแต่ละอันจะใช้ในการควบคุมสายเสียงแต่ละชุด
2. เป็นเครื่องดนตรีเก่าแก่ที่มีอายุมาอย่าง ยาวนาน มากกว่า 3,000 ปีก่อนคริสตกาล
และที่มาของเครื่องดนตรีชนิดนี้มาจากประเทศไอยคุปต์ หรือประเทศอียิปต์ โดยมีลักษณะการขึงสายที่ไม่เหมือนเครื่องดนตรีประเภทอื่น ๆ เพราะเป็นการขึงสายแบบไม่ผ่านกล่องเสียง ไม่เหมือนกีต้าร์หรือไวโอลิน
3. ลักษณะของฮาร์ปมีอยู่ 2 ประเภทใหญ่ ๆ ด้วยกัน
ประเภทที่ 1 คือ ฮาร์ปที่มีขนาดใหญ่ที่มีคันเหยียบ มีทั้งหมด 47 สาย เรียกกันว่าแกรนด์คอนเสิร์ต ฮาร์ป มีขนาดลดหลั่นกันลงมาปกติแล้วใช้ตามวงดุริยางค์ วง Symphony มาตรฐาน ลักษณะที่ 2 คือ ลีเวอร์ฮาร์ป ที่มีไกด์เสียงขนาดต่าง ๆ กัน ปกติจะมี 36 สาย
4. ฮาร์ปตัวแรกของไทย
สมเด็จเจ้าฟ้าจุฑาธุชธราดิลก กรมขุนเพชรบูรณ์อินทราชัย (พระราชโอรสองค์ที่ 72 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระราชโอรสองค์ที่ 8 เสด็จไปศึกษาที่ประเทศอังกฤษ ได้ทรงหัดเล่นและเมื่อสำเร็จการศึกษา ก็ได้นำเครื่องดนตรีนี้กลับมาในปี 2459
5. ศูนย์ฮาร์ปตำหนักประถม แห่งแรกของไทย
เป็นโรงเรียนที่มีการเปิดดำเนินการเมื่อเดือน ก.ย. 2545 เนื่องจาก ม.ร.ว.สุนิดาส่งฮาร์ปของสมเด็จเจ้าฟ้าจุฑาธุชฯไปซ่อมที่โรงงานของตระกูลมอร์ลี และเล็งเห็นแล้วว่าที่ประเทศไทยยังไม่มีโรงเรียนที่เปิดสอนเครื่องดนตรีประเภทนี้ และ ม.ร.ว.สุนิดายังมีความผูกพันกับฮาร์พของทูลหม่อมตาเป็นอย่างมาก ก็น่าจะตั้งโรงเรียนสอนเล่นเสียเลย
6. ราคาของฮาร์ป
ในปัจจุบันนี้ ฮาร์ปมีราคาที่ราคาลดลงเยอะ แตกต่างจากสมัยก่อน ที่ราคาค่อนข้างแพง ปัจจุบันนี้ราคาอยู่ที่ 2,000-3,000 บาท สำหรับตัวขนาดที่มีขนาดเล็ก สามารถพกพาง่าย และสามารถเล่นได้ มีลูกเล่นค่อนข้างมากกว่าสมัยก่อน นอกจากมีวิวัฒนาการคล้ายกับกีต้าร์ หรือกลอง
7. การทำความสะอาด (Cleaning)
7.1 อุปกรณ์ที่ต้องเตรียม ผ้าสะอาด พื้นผิวนุ่ม สามารถใช้เป็นผ้าสาลูก็ได้ ผ้าที่มีน้ำยาเคลือบเงาไม้ แปรงปัดฝุ่นขนนุ่ม ลักษณะเหมือนแปรงทาบ้านหน้ากว้างประมาณ 2-3 นิ้ว น้ำยาเคลือบเงาไม้
7.2 วิธีการทำความสะอาดฮาร์ป
– ล้างมือให้สะอาด จนถึงช่วงแขน เพื่อเป็นการป้องกันคลาบเหงื่อเพื่อป้องกันเหงื่อ และน้ำมันธรรมชาติของผิวเราไปสัมผัสกับสายหรือไม้ ของตัวเครื่อง
– ใช้ Polishing Cloth หรือ ผ้าที่ผสมน้ำยาเคลือบเงาของไม้ เช็ดบริเวณ Sound Board จากด้านบน ไล่ลงมาด้านล่าง สำหรับการเช็ดฝุ่นทั่วไป
– ใช้แปรงที่มีขนแปรง ปัดจากด้านบนของ Tuning Pin ไล่ลงมาจนถึง Action Part
– สามารถใช้แปรงปัด ปัดในที่ ๆ ผ้าเช็ดไม่ถึง ซอกของเสากับตัว Sound Board หรือลายไม้ต่าง ๆ ที่ประดับบนเสาของ ฮาร์ป
– บริเวณที่ต้องดูแลเป็นพิเศษคือ ช่วงไม้ของ Sound Board ที่สัมผัสกับแขน หรือ ขา ของเราขณะเล่นฮาร์พ เราสามารถใช้ผ้า Polishing ถูแรงๆ ตรงเนื้อไม้ด้านหน้า และ ด้านหลัง เพื่อรักษาพื้นผิวของไม้ให้สวยงามได้
ฮาร์ปเป็นอีกเครื่องดนตรีที่มีเสน่ห์ของทางตะวันตก ที่ปัจจุบันเริ่มเป็นที่รู้จักมากขึ้น สำหรับการเล่นเครื่องดนตรีประเภทนี้ มีประโยชน์เช่นเดียวกับเครื่องดนตรีหลาย ๆ ประเภท ทั้งการเสริมสร้างสมาธิ การสร้างความจำ ช่วยผ่อนคลายความเครียด อารมณ์ดีเสมอ นอกจากนี้ความมีเสน่ห์ของเครื่องดนตรีประเภทนี้ ล้วนทำให้เราเกิดความสุนทรี และสำหรับบางคนสร้างรายได้จากการเล่นด้วย
อ่านบทความ เครื่องดนตรีสากลประเภทเครื่องสาย
เครดิตรูปภาพจาก www.pexels.com
