Menu
เครื่องตี หรือเครื่องกระทบ เกิดจากการตี การสั่น การเขย่า การเคาะ หรือการขูดกันจนทำให้เกิดเสียงขึ้น วัสดุที่ใช้ทำก็มาจากของแข็งหลายชนิด เช่น ไม้ โลหะ แผ่นหนัง เป็นต้น ซึ่งเครื่องดนตรีประเภทตีหรือเครื่องกระทบนี้มีประวัติความเป็นมามาตั้งแต่สมัยที่มนุษย์
การจำแนกประเภทของถูกแบ่งออกเป็น 2 ประเภทเท่านั้น ได้แก่ ประเภทที่มีระดับเสียงแน่นอนและประเภทที่มีระดับเสียงไม่แน่นอน
ไซโลโฟนเป็นเครื่องตีที่เป็นระนาดไม้ขนาดเล็กของดนตรีตะวันตก ลักษณะทั่วไปคล้ายกับมาริมบาหรือไวบราโฟน เพียงแต่ตัวไวบราโฟนจะเป็นระนาดโลหะขนาดใหญ่ มาริมบาทำจากไม้พิเศษชื่อว่า rosewood ส่วนไซโลโฟนลูกระนาดทำด้วยไม้เนื้อแข็งจัดเรียงลำดับเสียงตามบันไดเสียงโครมาติกแบบเดียวกับเปียโนหรือออร์แกน ใต้ลูกระนาดมีท่อโลหะติดอยู่เพื่อเป็นตัวขยายเสียง
มีด้วยกัน 2 ขนาด แบ่งออกเป็นไซโลโฟนตะวันตกและไซโลโฟนเอเชีย ซึ่งไซโลโฟนตะวันตกใช้งานครั้งแรกในยุโรปเมื่อปี 1860 ส่วนไซโลโฟนเอเชียมีหลักฐานเก่าแก่ที่สุดว่ามาจากศตวรรษที่ 9 ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รูปแบบของเครื่องดนตรีที่คล้าย ๆ กันในจีนพบว่าถูกนำมาใช้ในศาสนาฮินดูเพื่อประกอบในศาสนพิธี นอกจากนี้ยังพบเครื่องดนตรีที่มีลักษณะคล้ายคลึงกันและแตกต่างกันไปตามวัฒนธรรมอีกด้วย
เครื่องตีชนิดนี้ประดิษฐ์ขึ้นเพื่อเลียนเสียงระฆังจริง ๆ ทำด้วยท่อโลหะแขวนเรียงตามลำดับเสียงต่ำไปยังเสียงสูง ท่อโลหะที่มีขนาดสั้นจะเป็นเสียงสูง ส่วนท่อยาวจะเป็นเสียงต่ำ แขวนกับโครงโลหะในแนวดิ่ง ใช้ไม้ตีที่ปลายท่อด้านหัวจะเกิดเป็นเสียงเหมือนเสียงระฆัง
ซึ่งเครื่องดนตรีชนิดนี้เป็นของจีนโบราณที่มีประวัติและหลักฐานการค้นพบนับพันปี วิวัฒนาการของระฆังเริ่มมาจากเครื่องดนตรีขนาดเล็กชนิดหนึ่งคือกระดิ่ง ในภาษาจีนเรียกว่าหลิง เป็นเครื่องดนตรีโลหะมีลิ้นที่เก่าแก่ที่สุดของจีน จากบันทึกทางประวัติศาสตร์และการขุดค้นทางโบราณคดีพบว่าระฆังราวมีมาตั้งแต่สมัยซีโจว
กลองชุดเป็นหนึ่งในเครื่องดนตรีที่ได้รับความนิยมไปทั่วโลก เป็นกลองที่ประกอบด้วยกลองใหญ่ กลองสแนร์ ฉาบ 1 หรือ 2 ใบ กลองทอม 2 หรือ 3 ลูก ไฮแฮท 1 คู่ พร้อมเพิ่มเครื่องกระทบจังหวะอื่น ๆ ประกอบเข้าด้วยกันเป็นพิเศษ เช่น คาวเบลส์ เป็นต้น ใช้ไม้กลองในการตีควบคุมจังหวะ เป็นเครื่องตีที่มีเสียงหนักแน่น สามารถเพิ่มพลังให้กับบทเพลงได้หลายแนว เช่น ร็อก บลูส์ ป็อป ดิสโก้ และแจ๊ส เป็นต้น ซึ่งในกลองชุดประกอบด้วยกลองเล็กหรือสแนร์ดรัม กลองทอมหรือเทเนอร์ดรัม กลองใหญ่หรือกลองเบส กลองทิมปานีหรือกลองเคตเทิลดรัม ฉาบหรือไฮแฮท
กลองใหญ่เป็นเครื่องกระทบที่มี 2 หน้า ขึงด้วยหนังกลอง ใช้ในวงออร์เคสตรา และยังเป็นกระเดื่องในกลองชุดด้วย กลองใหญ่จะมีขนาดใหญ่ที่สุดถึง 32 นิ้ว ถ้าใช้ในวงโยธวาทิตและแตรวงจะมีขนาดตั้งแต่ 24 – 32 นิ้ว ทำให้เกิดท่วงทำนองด้วยไม้ตี โดยที่ปลายไม้ข้างหนึ่งทำเป็นปมไวัสำหรับใช้ตีกระทบกับหนังกลอง ปมอาจจะหุ้มด้วยสักหลาด ไม้ก๊อก ผ้านวมหรือฟองน้ำก็ได้ เสียงกลองตีเน้นย้ำจังหวะเพื่อให้เกิดวามหนักแน่นหรืออาจจะตีรัว ๆ เพื่อให้เกิดความตื่นเต้นหรือสร้างจุดสนใจในบทเพลงก็ได้
กลองเล็กเป็นเครื่องตีที่รู้จักในอีกชื่อว่าสแนร์เป็นอีกส่วนประกอบที่สำคัญของกลองชุด ซึ่งรูปร่างของกลองเล็กที่ใช้บรรเลงร่วมกับกลองชุดมีลักษณะเหมือนกลองเล็กที่ใช้บรรเลงวงดุริยางค์วงใหญ่ทุกประการ คือ มี 2 หน้า ขึงด้วยหนังกลอง มีลักษณะเฉพาะคือหน้ากลองด้านล่างขึงคาดไว้ด้วยสายสแนร์ ทำด้วยเอ็นสัตว์ ซึ่งในปัจจุบันสายสแนร์มีทั้งที่ทำด้วยไนล่อนและทำด้วยเส้นลวดโลหะ
กลองเล็กเป็นเครื่องดนตรีที่สำคัญที่สุดในจำพวกเครื่องกระทบ เพราะการบรรเลงตามบทเพลงของกลองเล็กจะทำหน้าที่บรรเลงจังหวะที่ขัดกับกลองใหญ่ โดยกลองใหญ่จะบรรเลงตามจังหวะหนักและเบา ส่วนกลองเล็กจะบรรเลงจังหวะขืนหรือจังหวะขัด มีลักษณะเหมือนกับหยอกล้อกัน และเป็นการกระตุ้นให้ผู้ฟังตื่นตัว มีอารมณ์ร่วมกับผู้บรรเลง หลายบทเพลงมักจะเปิดโอกาสให้กลองเล็กแสดงความสนุก คึกคัก และเป็นการเรียกร้องให้เครื่องดนตรีชนิดอื่น ๆ ร่วมสนุกสนานด้วย
ทิมปานีหรือเคตเทิลดรัมเป็นกลองที่ปรับระดับเสียงได้ เป็นเครื่องตีที่มีรูปร่างที่แปลกคล้ายกับกระทะหรือกาต้มน้ำตั้งอยู่บนฐาน บ้างก็ว่าคล้ายระฆังคว่ำหัวลง ตัวกลองทำด้วยทองแดง (สีค่อนข้างเด่น) ใช้หนังลูกวัวขึง มีสกรูอยู่รอบ ๆ ขอบกลองเพื่อใช้บังคับหนังกลองให้ตึงมากหรือน้อยตามระดับเสียงที่ต้องการ นอกจากสกรูแล้วที่ฐานยังมีกระเดื่องไว้ให้ผู้เล่นเหยียบเพื่อเปลี่ยนระดับเสียงด้วย เสียงของทิมปานีจะทุ้มมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับเส้นผ่านศูนย์กลางของหน้ากลอง ถ้าเส้นผ่านศูนย์กลางยาวมากเสียงจะทุ้มมาก ถ้าเส้นผ่าศูนย์กลางสั้นเสียงจะมีความทุ้มน้อย เสียงของกลองทิมปานีเทียบได้กับเสียงเบสซึ่งเป็นเสียงที่แสดงความตื่นเต้นและเร้าใจ
คองกาจัดเป็นกลองชนิดหนึ่งที่มีรูปทรงต่าง ๆ กัน ส่วนใหญ่จะเป็นกลองทรงสูง โดยปกติจะมีความสูงประมาณ 30 นิ้ว เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 11 นิ้ว ตัวกลองทำด้วยไม้ อาจจะเป็นท่อนไม้นำมาขุดให้กลวง หรือใช้แผ่นไม้ดัดให้เป็นรูปทรงตัวกลองแล้วคาดโลหะรอบตัวกลองยึดติดด้วยหมุดโลหะ เครื่องดนตรีประเภทนี้เป็นกลองหน้าเดียวขึงด้วยหนังสัตว์ มีหลายขนาดซึ่งต่างระดับเสียงกัน จะเล่นโดยใช้ 3 ใบหรือมากกว่า 5 ใบก็ยังได้ แต่โดยปกติใช้อย่างต่ำ 2 ใบเพื่อตีสอดสลับกันตามลีลาจังหวะของบทเพลง การตีก็จะตีด้วยปลายนิ้วและฝ่ามือ ไม่จำเป็นต้องใช้ไม้ตี ซึ่งกลองชนิดนี้มีพื้นฐานมาจากกลองมาคูทาที่พัฒนามาจากแอฟริกา ยิ่งมีหลายขนาดก็ยิ่งมีชื่อเรียกต่าง ๆ กันไป ไม่ว่าจะเป็น ทุมบา ควินโต ริคาร์โด เป็นต้น
กลองชนิดนี้ยังไม่มีประวัติของต้นกำเนิดที่ชัดเจนเท่าไรนัก มีเพียงเอกสารการใช้งานครั้งแรกในภาคตะวันออกของประเทศคิวบา ในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 เป็นกลองขนาดเล็ก ขึงหนังกลองหน้าเดียว ประกอบด้วยกลองสองตัวยึดตึดกัน กลองลูกใหญ่มีชื่อในภาษาสเปนว่าเฮมบรา ส่วนกลองลูกเล็กมีชื่อว่ามาโช ใช้เคาะด้วยนิ้วหรือไม้กลอง แต่ส่วนใหญ่จะนิยมเคาะด้วยมือ มักถูกใช้เคาะผสมกับกลองคองกาเพื่อแต่งเติมสีสันให้กับเสียงเพลง เครื่องเคาะรูปแบบนี้ถูกพบเห็นได้ในคอนเสิร์ตเพลงแนวละตินรวมไปถึงคอนเสิร์ตเพลงแนวดิสโก้ โซล แจ๊ส ป๊อบร็อก เร้กเก้ สกาบ้างบางครั้ง แม้แต่ในประเทศไทยบองโกยังถูกนำไปเคาะผสมกับเพลงเพื่อชีวิตและเพลงลูกทุ่งอีกด้วย
แทมบูรินปรากฏอยู่ในงานเขียนทางประวัติศาสตร์เมื่อ1700 ปีก่อนคริสตกาล ถูกใช้โดยนักดนตรีโบราณในแอฟริกาตะวันตก ตะวันออกกลาง ตุรกี กรีซ และอินเดีย ประกอบขึ้นด้วยขอบกลมเหมือนขอบกลอง ขนาดเล็กประมาณ 10 นิ้ว ขอบอาจจะทำด้วยไม้ พลาสติกหรือโลหะ รอบ ๆ ขอบติดด้วยแผ่นโลหะประกบกัน 2 แผ่น หรือติดด้วยลูกกระพรวนเป็นระยะ ใช้ตีกระทบกับฝ่ามือหรือสั่นเขย่าให้เกิดเสียงดังเพื่อประกอบจังหวะให้เกิดความสนุกสนาน สดชื่น แทมบูรีนบางชนิดจะขึงด้วยหนังเหมือนกลอง 1 ด้าน จะใช้ฝ่ามือตีที่หนังก็ได้ โดยส่วนใหญ่แล้วไม่ได้มีประวัติของเครื่องดนตรีชนิดนี้มากนัก
เครื่องตีชนิดนี้มีลักษณะเป็นแผ่นโลหะบาง ๆ รูปร่างคล้ายจาน ในวงโยธวาทิตจะแบ่งฉาบที่ใช้ออกเป็น 2 ชนิด คือ ฉาบคู่และฉาบแขวนหรืออีกชื่อว่าฉาบรัว ฉาบคู่จะเป็นฉาบ 2 ใบ แต่ละใบมีสายเป็นวงสำหรับถือ เล่นโดยใช้มือแต่ละข้างถือฉาบแล้วนำเข้ามากระทบกัน ส่วนฉาบแขวนเป็นฉาบใบเดียวแขวนกับขาตั้ง นิยมตีด้วยไม้แบบหัวมัลเล็ตหุ้ม ในกลองชุดก็ใช้ฉาบแบบนี้ด้วยเช่นเดียวกัน
เราก็ได้รู้จักกับเครื่องตีนานาชนิดกันไปแล้ว อย่างที่เรารู้กันว่าเครื่องดนตรีสากลประเภทตีนั้นเป็นเครื่องดนตรีที่สร้างความสนุก ตื่นเต้น เร้าใจ เพิ่มจังหวะให้กับเสียงเพลงเป็นอย่างมาก เป็นอีกหนึ่งเครื่องดนตรีที่แทบจะขาดไม่ได้เลยจากวงดนตรี ซึ่งเราหวังว่าผู้อ่านทุกคนจะได้ความรู้จากบทความนี้ และเรายังมีความรู้มากมายเกี่ยวกับเครื่องดนตรีสากลให้ทุกคนได้ติดตามกันต่อไป
