เคยได้ยินประโยคที่ว่า “ดนตรีคือชีวิต” กันไหม ประโยคนี้เองที่ทำให้ต้องกลับมาลองตั้งคำถามดูว่า เราใช้ชีวิตกับดนตรีมาตั้งแต่เมื่อไหร่ ซึ่งในบรรดาดนตรีทั้งหมดที่น่าสนใจมาก ๆ ก็คงหนีไม่พ้นเครื่องดนตรีสากลที่คู่ครองโลก นี้มาอย่างยาวนาน
มนุษย์เราเริ่มรู้จักการสร้างเครื่องดนตรีอย่างง่ายจากธรรมชาติ เช่น การเคาะหินเคาะไม้ การปรบมือ หรือการผิวปาก มาตั้งแต่ยุคหิน แต่หลักฐานการกำเนิดว่ามีเครื่องดนตรีจริง ๆ ชิ้นแรกของโลกคือ เมื่อ 43,000 ปีก่อนคริสต์ศักราช และเครื่องดนตรีที่ว่านี้คือขลุ่ยที่ทำจากกระดูก หรือที่เรียกกันว่า Bone Flute
แล้ว เครื่องดนตรีสากล ล่ะเริ่มต้นขึ้นได้ยังไง…
การกำเนิดเครื่องดนตรีสากล หรือเครื่องดนตรีของชาวตะวันตกนั้นมาจากชาวกรีกโบราณที่สร้างเครื่องดนตรีขึ้น 3ชนิด คือ ไลรา คีธารา และออโรส จนมีการพัฒนาสร้างเครื่องดนตรีประเภทต่าง ๆ ตามมา อีกเรื่อย ๆ ซึ่งในความจริงแล้วการค้นหาเรื่องราวความเป็นมาของดนตรีตั้งแต่สมัยโบราณนั้นยังเป็นเรื่องที่ยากมาก ๆ เพราะไม่มีหลักฐานที่ระบุได้ชัดเจน แต่ก็พอจะมีเรื่องราวของการกำเนิดเครื่องดนตรีและวงดนตรีสากลแต่ละยุคสมัยให้พอเข้าใจและเห็นภาพของการวิวัฒนาการ
ยุคกลางหรือชื่อภาษาอังกฤษ ว่า Middle Age (ค.ศ. 500 – 1400) คือต้นกำเนิดแรก ๆ ที่พอจะระบุได้ว่าเครื่องดนตรีและวงดนตรีสากลน่าจะเริ่มพัฒนาจากตรงนี้ เนื่องจากเป็นยุคที่มีการร้องเพลงนมัสการในโบสถ์เพื่อสรรเสริญ พระเจ้า ซึ่งยุคนี้มีเพียงการร้องเพลงแบบประสานเสียงเท่านั้น ยังไม่มีการบรรเลง เครื่องดนตรีใด ๆ
หลังจากที่ยุคกลางผ่านไปก็เข้าสู่ ยุคเรเนสซองส์หรือที่เรียกกันว่ายุคฟื้นฟูศิลปวิทยาการ (ค.ศ. 1400 – 1600) ในยุคนี้ผู้คนเริ่มเชื่อในเหตุผลและข้อเท็จจริงมากขึ้น เลิกงมงายในผู้นำศาสนา หันมายอมรับความจริงของชีวิตกับธรรมชาติ จนเริ่มมีการผสมผสานเพลงพื้นบ้านกับเพลงที่ใช้ในโบสถ์ทำให้เกิดการนำเครื่องดนตรีบางชนิดเข้ามาประกอบในเพลงนมัสการและในพิธีกรรมต่าง ๆ เช่น ออร์แกน ฮาร์ฟซิคอร์ด เป็นต้น ซึ่งเลโอนาร์โด ดา วินชีผู้มีความสามารถในการบรรเลงเครื่องดนตรีไลราได้ก็ได้ประพันธ์ เพลงทำนองสั้น ๆ ไว้หลายทำนอง ซึ่งยุคนี้ค่อนข้างพัฒนาฟื้นฟูศิลปะด้านดนตรีอย่างมาก แม้แต่ระบบกลไกของเครื่องดนตรีประเภทคีย์บอร์ดที่ใช้ในปัจจุบันก็ถูกคิดระบบขึ้นในยุคนี้
ยุคบาโรก (ค.ศ. 1600 – 1750) เครื่องดนตรีได้รับการพัฒนาทำให้นักดนตรีมีความสามารถในการบรรเลงดนตรีที่ หลากหลายมากขึ้น ในสมัยนี้เริ่มมีการร้องเพลงประชันกับเครื่องดนตรีขึ้นบ้างแล้ว และเริ่มมีการผสมวงออร์เคสตราเพื่อใช้ประกอบการแสดงละครเพลงหรืออุปรากร (Opera) อีกด้วย นอกจากนี้การบันทึกตัวโน้ตในยุคนี้ก็ได้รับการพัฒนาจนเป็นลักษณะ ของการบันทึกโน้ตที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน
ยุคถัดมาเป็น ยุคคลาสสิก (ค.ศ. 1750 – 1820) ดนตรีมีความเปิดกว้างสู่ประชาชนเป็นดนตรีนอกโบสถ์ ดนตรีมีความเป็นจริง มีความสมดุล และมีความชัดเจนในรูปแบบมาก ๆ ส่วนใหญ่ดนตรีบรรเลงจะเด่นกว่าเพลงร้อง เครื่องดนตรีก็มีการวิวัฒนาการจนสมบูรณ์ที่สุด การจัดวงออร์เคสตราในสมัยนี้ใช้เครื่องดนตรีครบทุกประเภท เรียกได้ว่าเป็นยุคที่มีรูปแบบของดนตรีที่ใช้เป็นแบบแผนมาจนถึงปัจจุบันมากที่สุดก็ว่าได้
ยุคโรแมนติก (ค.ศ. 1820 – 1900) ในยุคนี้เปียโนเป็นเครื่องดนตรีที่ได้รับการพัฒนารูปร่างจนสามารถบรรเลงด้วยวิธีการและเทคนิคต่าง ๆ ที่หลากหลาย ในส่วนของการผสมวงออร์เคสตรายังคงใช้หลักการตามยุคคลาสสิกแต่จะเพิ่มจำนวนเครื่องดนตรีให้มีความยิ่งใหญ่ขึ้นเพื่อให้อารมณ์ของบทเพลงมีความหลากหลาย วงดนตรีในยุคนี้เน้นที่ทำนองที่เต็มไปด้วยการบรรยายความรู้สึก และนักดนตรีมีการแสดงออกของอารมณ์อย่างเต็มที่
ยุคสุดท้ายคือยุคของศตวรรษที่ 20 (ค.ศ. 1900 – ปัจจุบัน) เนื่องจากความเจริญในด้านต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นเทคโนโลยีวิทยาศาสตร์ การสื่อสาร ฯลฯ ทำให้ดนตรีมีการผสมผสานในรูปแบบที่ใหม่มากขึ้น ส่วนดนตรีคลาสสิกยังคงใช้รูปแบบตามยุคคลาสสิกซึ่งยังไม่มีการเปลี่ยนแปลง แต่จะเน้นที่รูปแบบการประพันธ์เพลงมากกว่า ในยุคนี้เริ่มมีวงดนตรีผสมผสานระหว่างแอฟริกา ตะวันตก อเมริกา และยุโรป หรือที่เรียกว่าวงดนตรีแจ๊ส เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงจะมี ทรัมเป็ต คลาริเน็ต ทรอมโบน ทูบาและกลองประเภทต่าง ๆ นอกจากนี้ยุคนี้ยังมีการนำเสียงจากเครื่องอิเล็กทรอนิกส์มาใช้เป็นเครื่องดนตรีอีกด้วยจากการศึกษาข้อมูลเบื้องต้นของเครื่องดนตรีสากลและวงดนตรีสากลในแต่ละยุคสมัยนั้นจะเห็นได้ว่าจุดเริ่มต้นของวิวัฒนาการมีความ เกี่ยวเนื่องกับศาสนาหรือความเป็นโบสถ์ มาอย่างยาวนาน กว่าจะสลัดความเคร่งครัด ของพิธีการต่าง ๆ ได้ก็ล่วงเลยเวลามาหลายยุคสมัยแล้ว
การบอกเล่าเรื่อง เครื่องดนตรีสากล ทั้งหมดนี้เป็นเพียงข้อมูลทั่วไปที่หากใครได้ศึกษาก็คงจะได้รู้ประวัติประมาณนี้ไม่ต่างกัน มากนัก แต่รับรองได้ว่าอัดแน่นในเรื่องของเครื่องดนตรีสากลมาให้อีกจุใจ เพราะเครื่องดนตรียังแยกออกมาอีกหลายประเภท เช่น เครื่องดนตรีประเภทสาย เครื่องดนตรีประเภทตี เครื่องดนตรีประเภทลิ่มนิ้ว เครื่องดนตรีประเภทเป่าทองเหลือง เครื่องดนตรีประเภทเป่าลมไม้ และเครื่องดนตรีประเภทอิเล็กทรอนิค ผู้อ่านสามารถ ติดตามเรื่องราวของเครื่องดนตรีอย่างต่อเนื่องได้ที่เวปไซต์ของเรา